iş hukuku avukatı

1. Fazla Çalışma Nedir?

Fazla çalışma, haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak tanımlanır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesine göre, işçi ve işveren arasında aksi kararlaştırılmadıkça, haftalık 45 saatten fazla yapılan her çalışma "fazla çalışma" olarak kabul edilir ve işçi, bu çalışmalar karşılığında zamlı ücret ya da serbest zaman talep edebilir. Fazla çalışma, işçi onayı alınarak yapılmalıdır ve işçinin onayı olmaksızın fazla çalıştırılması mümkün değildir.

2. Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması

Fazla çalışma ücretleri, normal saatlik ücretin %50 artırılmasıyla hesaplanır. Ücretin hesaplanmasında, saatlik ücret temel alınır ve artırımlı ücret fazla çalışılan saat sayısı ile çarpılarak belirlenir. Hesaplama şekilleri farklı ücret sistemlerine göre değişir:

• Saatlik      Ücret:      Saatlik ücretin %50 artırılmış hali fazla çalışma ücretini oluşturur.
• Günlük      Ücret:      Günlük ücret, çalışma saatlerine bölünür ve saatlik ücretin %50      artırımıyla fazla çalışma ücreti hesaplanır.
• Aylık      Ücret: Aylık      ücret 225'e (30 gün x 7,5 saat) bölünerek saatlik ücret bulunur ve %50      artırılarak fazla çalışma ücreti hesaplanır.
• 
  

Örneğin, aylık brüt maaşı 2.250 TL olan bir işçi, ayda 12 saat fazla çalışıyorsa hesaplama şu şekildedir:

• Saatlik      Ücret: 2.250 TL / 225 saat = 10 TL
• Fazla      Çalışma Ücreti: 10 TL x 1.5 (zamlı ücret) = 15 TL
• Aylık      Fazla Çalışma Ücreti: 15 TL x 12 saat = 180 TL

3. Serbest Zaman Kullanımı

4857 sayılı İş Kanunu, işçilere fazla çalışmalarının karşılığı olarak zamlı ücret yerine serbest zaman kullanma hakkı tanır. İşçi, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1,5 saat serbest zaman kullanabilir. Serbest zaman hakkı, fazla çalışmanın tespit edilmesinden itibaren 6 ay içinde kullanılmalıdır.

• İşçi,      serbest zamanı talep edebilir ve işverenin bu talebi karşılaması      zorunludur. Ancak zorunlu veya olağanüstü sebeplerle yapılan fazla      çalışmalarda serbest zaman hakkı talep edilemez.
• Serbest      zamanın kullanımı, işyerinin faaliyet koşullarına uygun bir zaman      diliminde gerçekleştirilir ve bu süre içerisinde işçinin ücreti kesilmez.

4. Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmemesi ve Hukuki Sonuçlar

Fazla çalışma ücretinin ödenmemesi, işçiye çeşitli haklar verir:

• İş      Görmekten Kaçınma Hakkı: İşçi, ücreti 20 gün içerisinde ödenmediğinde,      iş görmekten kaçınma hakkını kullanabilir.
• İş      Sözleşmesini Fesih Hakkı: İşçi, fazla çalışma ücreti ödenmediği takdirde,      İş Kanunu’nun 24/II-e maddesi gereği iş sözleşmesini haklı nedenle      feshedebilir.
• Yargısal      Yola Başvuru: İşçi,      fazla çalışma ücretini almak için işverene karşı dava açabilir. Bu      davalarda, işçinin fazla çalıştığı saatleri ispat yükümlülüğü vardır ve bu      ispat için tanık ifadeleri, işyeri kayıtları veya benzeri belgeler      kullanılabilir.

5. Fazla Çalışma Ücretine İlişkin Zamanaşımı

Fazla çalışma ücreti alacakları, 4857 sayılı İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’nun genel hükümleri uyarınca beş yıllık zamanaşımına tabidir.

• Zamanaşımı      Başlangıcı: Fazla      çalışma ücretinin ödenmesi gereken tarihten itibaren başlar. Eğer iş akdi      sona ermişse, fazla çalışma ücretine ilişkin zamanaşımı süresi iş akdinin      sona erdiği tarihte başlar.
• Kısmi      Dava ve Zamanaşımı: Kısmi dava açılması durumunda, sadece talep      edilen kısım için zamanaşımı kesilir. Islah dilekçesi ile meblağ      artırıldığında, zamanaşımı, ıslah tarihinden itibaren geriye dönük olarak      beş yıl süreyle işlemeye devam eder.
• Belirsiz      Alacak Davası ve Zamanaşımı: Belirsiz alacak davası açıldığında, alacağın      tamamı için zamanaşımı kesilir ve talep artırımı sonrası zamanaşımı      def’inin etkisi kalmaz. Zamanaşımı savunması, dava tarihinden geriye dönük      son beş yıl öncesi için sonuç doğurur.

6. Arabuluculuk ve Yargı Yolu

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca, işçilik alacaklarından kaynaklanan davalar için arabuluculuk zorunludur. 01.01.2018 itibarıyla, işçilik alacaklarına ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde arabulucuya başvuru, dava şartı olarak belirlenmiştir.

• Arabuluculukta      Anlaşma:      Taraflar, arabuluculuk esnasında fazla çalışma ücreti konusunda anlaşırsa,      bu konuda dava açılamaz.
• Anlaşma      Sağlanamaması:      Arabuluculuk süreci sonunda anlaşma sağlanamazsa, işçi yargı yoluna      başvurarak fazla çalışma ücretini talep edebilir. Bu davalarda,      mahkemelerin fazla çalışma ücretini belirlerken işçinin talebinin net ya      da brüt olarak ifade edilip edilmediğini dikkate alması gerekir.

7. Sonuç ve Değerlendirme

Fazla mesai, iş hukuku kapsamında işçi ve işveren arasındaki önemli konulardan biridir. İşçi hakları avukatı, işçi avukatı ve iş davası avukatı olarak faaliyet gösteren uzmanlar, fazla mesai davalarında profesyonel destek sunmaktadır. İstanbul'da iş hukuku avukatı arayanlar için, işçi haklarının korunması ve işverenin yasal yükümlülüklerinin yerine getirilmesi açısından bu tür davalar büyük önem taşır. İşçi, fazla çalışmanın karşılığını zamlı ücret veya serbest zaman olarak talep edebilir ve işverenin bu talepleri yerine getirmesi zorunludur. Ayrıca, fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi durumunda işçi, iş görmekten kaçınma ve iş sözleşmesini feshetme gibi haklara sahiptir. Zamanaşımı süresi, işçinin haklarının korunması açısından önemlidir ve işçinin alacaklarını takip edebilmesi için beş yıllık bir süre öngörülmüştür. İstanbul'da iş mahkemesi avukatı arayanlar için, bu süreçlerin profesyonel bir şekilde yönetilmesi, hak kayıplarının önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.